METİN AKTAŞOĞLU/SIDAL UTKUCU

İspanya, Portekiz, Büyük Krallık ve Almanya'da pek çok uzman artan esrarengiz ölümlere açıklık getirmek için çalışmalar yürütüyor. Bazı uzmanlar, normalden fazla gözüken söz konusu ölümlerin sadece pandemi ya da aşırı sıcaklarla doğrudan ilişkisi olmadığını düşünüyor. İspanya hükümetinin esrarengiz ölümlerin kaynağını araştırmak için soruşturma başlattığı fakat araştırmaların en erken 6 ay içinde sonuçlarını vermesinin öngörüldüğü ifade ediliyor.

Açıklanamayan ölümlerin en çok yaşandığı ülke İspanya. Resmi verilere göre, ülkede 2019'un Temmuz'una kıyasla 10 bin fazla ölüm yaşandı. Bu can kayıplarından sadece bin 872'si Covid-19'dan ve 5'i aşırı sıcaktan kaynaklanıyor. İspanyol hükümeti, artan ölüm sayılarındaki yükselişe ilişkin nedenlerin henüz tam olarak tespit edilemediğini belirtiyor.

Birleşik Krallık'ta ise, uzmanlar önceki yılların ortalamalarına kıyasla her hafta binden fazla kişinin yaşamını yitirdiğine işaret ediyor. İngiliz yetkililerce hazırlanan ve geçen ay yayımlanan “İngiltere'de Covid-19'un Doğrudan ve Dolaylı Sağlık Etkileri” başlıklı rapor, pandemiden ötürü bütün hastalıkların teşhisinde düşüş yaşandığını ortaya koyuyor.

Bu doğrultuda, pandemi öncesi döneme göre yaklaşık 141 bin kalp hastalığının, 60 bin diyabet vakasının ve 26 bin kalp krizinin tespit edilemediği düşünülüyor. Diğer yandan, istatistiklerde aynı dönemlerde alkol bağımlılığı ile psikolojik hastalıklarda da ciddi artış olduğu görülüyor.

Öte yandan, İngiltere'de kanser vakalarına yönelik yapılan hesaplamalarda, kanser kaynaklı can kayıplarının 2027'ye kadar yüzde 5'ten yüzde 17'ye çıkması öngörülüyor. Bunun ardında yatan neden ise, kapanmalar sırasında kanser vakalarının erken teşhis edilememesi olarak ifade ediliyor.

Artan ölümler Almanya'da da büyük soru işaretleri doğmasına neden oldu. Federal İstatistik Bürosu'nun (Destatis) verilerine göre, Almanya'da temmuz ayında 2018 ve 2021 yıllarının ortalamalarına kıyasla yüzde 12 oranında fazla can kaybı yaşandı. Sadece 18-24 Temmuz haftasında yaşanan ölümler yüzde 24 oranında arttı. Destatis uzmanlarından Felix zur Nieden, ölümlerdeki artışın yorumlanabilmesi için bilgiye ihtiyaç duyulduğunu ve o net bilgilere de henüz ulaşamadıklarını söylüyor.

Münih Üniversitesi İstatistik Enstitüsü'nden Göran Kauermann ise, ölümlerdeki artışın abartıldığı kanaatinde. Kauermann, yaklaşık 75 yıl önce yaşanan doğum patlamalarından ötürü ülkede hayatını kaybedenlerin sayısının her yıl arttığının altını çiziyor. Kauermann, “Mesela, 1940 yılında doğanlar bugün 82 yaşındalar. Bu da yaşanan can kaybı sayılarını etkiliyor” demekte.

Fakat İspanya'da yaşa göre yapılan araştırmalarda ise, hayatını kaybedenlerin arasında 0-14 yaş arasındaki çocukların da yer aldığı görülüyor.

İstanbul Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, Dünya Sağlık Örgütü'nün raporlarına göre, dünyada neredeyse her yerde Covid-19'a bağlı gerçek ölüm sayılarının resmi verilerin 2.7 katı olduğunu belirtiyor. Yavuz, ölüm oranlarında sapmaya neden olan can kayıplarının ağırlıklı olarak ağustosta pandemide yaşanan pike ve sıcaklık dalgasına bağlı olduğunu düşündüğünü aktarıyor. Serap Şimşek Yavuz sözlerine şöyle devam ediyor:

“Covid-19 vakalarının artış gösterdiği her dönemde diğer sağlık hizmetlerinde aksamalar olduğunu görüyoruz. Dünyanın her yerinde kanser tanıları gecikiyor, vatandaş doktora gitmekten çekiniyor, ameliyatlar ertelenebiliyor. Türkiye'de de benzer durumları gördük. Sağlık sistemi Covid-19'la meşgul olduğu için tanılar gecikiyor.”