İş kazası ve meslek hastalığı sigortası

Öncelikle iş kazası ve meslek hastalığının ne olduğunu açıklamak isabetli olur. İşyerinde meydana gelen ve işçiyi bedenen veya ruhen özre uğratan her türlü olay iş kazasıdır. İşçinin kazayı iş yaparken geçirmesinin de bir önemi yoktur. Yeter ki kaza işyerinde gerçekleşmiş olsun. Meslek hastalığı ise işçinin çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Dikkat edilirse burada işçinin yaptığı iş ve yakalandığı hastalık arasında bir illiyet bağı bulunmaktadır. Yani işçinin yakalandığı her türlü hastalık değil sadece işten kaynaklanan hastalık iş kazası sayılır. İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle oluşan çalışma kaybı iki türlü olabilir. Bu olguyu yaşayan işçi geçici veya sürekli bir rahatsızlık yaşayabilir. Tedaviye bağlı iyileşme söz konusu ise işçiye tedavi boyunca yani iyileşip iş başı yapana kadar geçici iş göremezlik ödemesi yani hastalık parası ödemesi yapılır. Geçici iş göremezlik ödemesinin miktarı; iş kazası halinde iş kazasının olduğu tarihten önceki, meslek hastalığında ise tanı konulan tarihten önceki üç aylık prim matrahının bir günlük ortalaması üzerinden ödenir. Sağlık kuruluşunda yatarak tedavi halinde her gün için, bu yöntemle bulunan günlük ortalama ücretin yarısı, ayakta tedavide ise yani evde istirahat etme halinde günlük ortalama ücretin üçte ikisi tutarında ödeme yapılır. Örneğin, ekim ayında iş kazası geçiren ve 10 gün istirahat raporu verilip aynı gün taburcu edilen işçinin önceki üç aylık günlük prim matrah ortalaması 300 TL ise 300 TL’nin üçte ikisi yani 200 TL üzerinden 10 gün karşılığı 2.000 TL tutarında geçici iş göremezlik ödemesi yapılır. İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle yapılan tedaviye rağmen işçi tam olarak iyileşemez ve mesleğinde kazanma gücü kaybı yüzde 10 ve üzerinde olursa bu kez işçiye sürekli iş göremezlik ödemesi yapılır. Yani her ay ödenen maaş bağlanır. Bu ödeme ise süresizdir, işçiye ömür boyu ödenir. Hatta bu maaş işçinin ölümü halinde de aile bireylerine intikal eder. Sürekli iş göremezlik geliri ortalama günlük kazancın bir aylık yani 30 günlük tutarının yüzde 70’inin meslekte kazanma gücü kayıp oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutar kadardır. Örneğin, iş kazası geçiren işçinin günlük prim matrah ortalaması 400 TL ve meslekte kazanma gücü kaybı da yüzde 40 ise ödenecek sürekli iş göremezlik geliri 400 x 30 = 12.000 TL tutarın yüzde 70’i olan 8.400 TL tutarın yüzde 40’i yani 3.360 TL olacaktır. Ancak, iş kazası ve meslek hastalığının oluşmasında işçinin kusuru varsa hesaplanan bu gelirden, işçinin kusurunun üçte biri oranında bir eksiltilme yapılır. Örneğimizdeki işçinin kusurunun yüzde 30 olduğunu düşünürsek hesaplanan 3.360 TL tutarın yüzde 10’u kadar bir indirilerek yapılarak işçiye 3.024 TL maaş ödemesi yapılır. İş kazası ve meslek hastalığının oluşumunda işverenin veya üçüncü kişilerin kusuru varsa işçi kusurlu taraflardan hem maddi hem de manevi tazminat isteme hakkına sahiptir. Maddi tazminatın miktarı, işçinin kaza tarihindeki yaşı, ortalama aylık geliri, meslekte kazanma gücü kaybı ve kusur oranı gözetilerek aktüeryal bir yöntemle hesaplanır. Bu hesap için Türkiye yaşam şartlarına has TRH-2010 isimli beklenen yaşam ömrü tablosu kullanılır.