Koronadan sonra sarıhumma kabusu

İstanbul'da panik yaratan Aedes sivrisineklerinin taşıdığı büyük tehlikeyi Doç. Dr. Fatma Merve Tepetam açıkladı. Sivrisineklerin ısırdığı bazı kişilerde 8-10 saat sonra 'Skeeter Sendromu' başladığını söyleyen Doç. Dr. Tepetam, "Aedes, sarıhumma hastalığına sebebiyet verirken alerjik ve immünolojik rahatsızlıkların da yolunu açıyor" ifadelerini kullandı. Şu sıralar en çok da İstanbul’da artış gösteren Aedes sivrisinekleri kent sakinlerini alarma geçirmiş durumda. Birçok mahalle sakininin belediyelere ilaçlama için başvurması ve her geçen gün sinek ısırıklarına dair şikayetlerin ve haberlerin artması uzmanlar tarafından “dikkatli olun” çağrısının yapılmasına neden oldu. Bu konuda açıklama yapan Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Doç. Dr. Fatma Merve Tepetam, “Aedes, sarıhumma hastalığına sebebiyet verirken alerjik ve immünolojik rahatsızlıkların da yolunu açıyor, vatandaşları bu konuda daha hassas davranmaya ve önlem almaya davet ediyoruz” diye konuştu.  SARIHUMMA HASTALIĞINA NEDEN OLUYOR Aedes türü sivrisinekler, halk sağlığı alanında en iyi tanımlanmış sivrisinek türlerinden biri. İnsanı ısırdıklarında özellikle tropikal bölgelerde sarıhumma hastalığına sebep olduklarını söyleyen Tepetam, “Dişi sinekler, yumurtaları olgunlaşsın diye konakçıdan kan emiyor ve ısırdıklarında konakçıya bulaştırdıkları tükürük bezi sıvısı da alerjik ve immünolojik rahatsızlıklara sebebiyet veriyor. Bu konuda vatandaşlarımız çok dikkatli olmalı” dedi.  “Sivrisinek ısırığında normal reaksiyon diye tabir ettiğimiz, ısırık yerinde yaklaşık 20 dakikada zirveye ulaşan, kızarıklık ve şişlik oluşur” diyen Tepetam, kaşıntılı, sert, nohut tanesi kadar şişliklerin 24 ila 36 saat içinde zirve yaptığını ve en geç sonraki 7 ila 10 gün içinde düzeldiklerini söyledi. Doç. Dr. Fatma Merve Tepetam, bazı kişilerde sivrisinek tarafından ısırıldıktan sonra 8-10 saat içinde bu ısırıkların kötüleştiğini ve "Skeeter sendromu" olarak tabir edilen ve 10 cm’ye uzanan kaşıntılı, ağrılı, kızarık, büyük lokal şişliklerin ortaya çıktığını, bu şişliklerin 3 ila 10 gün içinde düzeldiğini ifade etti. Tepetam, “ayırıcı tanıda ise ısırıktan günler sonra ciltte kaşınma ve tahribata bağlı olarak gelişen selülitin de oluşabileceği düşünülmelidir” diye ekledi. Doç. Dr. Fatma Merve Tepetam, risk altında olanları ve ısırıldıktan sonra neler yapılması gerektiğini adım adım anlattı: Alerjik reaksiyon açısından kimler risk altında?  -  Açık havada sineklere yüksek düzeyde maruz kalanlar  - Bebekler ve küçük çocuklar - Daha önce karşılaşmadıkları yerli sivrisineklerin bulunduğu bir coğrafi bölgeye yeni gelenler veya ziyaretçiler  - Bağışıklık yetmezliği olan hastalar Isırıldıktan sonra neler yapılmalı? Aslında profilaksi yapılmalı yani ısırılmadan önce önlemler alınmalı. Mesela sivrisineklerden kaçınmak için kapalı giysi, cibinlik gibi mekanik koruyucular kullanılmalı. Sivrisinek ısırığı sonrası ağır yakınmaları olan kişilere antihistaminik dediğimiz alerji ilaçları uygulanabilir. Büyük lokal reaksiyonların önlenmesi için de antialerjik ilaçlar kullanılabilir. Isırılmayı nasıl önleriz? - Sivrisinek ısırıklarını önlemek için aktiviteler değiştirilmelidir.  - Karanlıkta dışarı çıkılmamalı - Sulak alanlardan kaçınılmalı  - Sivrisineklerin üreme alanlarını azaltmak için ev veya diğer yakın çevredeki su birikintileri ortadan kaldırılmalı.  - Böcek öldürücü ilaçlar insan derisine doğrudan uygulanmaya uygun değildir. Ancak Permetrin (böcek ilacı) emdirilmiş giysiler ticari olarak temin edilebilir. - Çeşitli formülasyonlarda ve konsantrasyonlarda farklı böcek kovucular mevcuttur. En etkili kovucular DEET (N,N-dietil-3-metilbenzamid) ve pikaridindir. Tedavi nasıl olmalı? Büyük lokal reaksiyonların tedavisinde antihistaminikler ve şiddetli reaksiyonlar için kortizonlu kremler öneriyoruz. SARIHUMMA NEDİR? Sarı humma, enfekteAedes veya Haemagoguscinsi sivrisineklerin sokmasıyla bulaşan, akut viral kanamalı bir hastalıktır. Sarı humma virüsü, Flaviviridaeailesinden Arbovirüstür. Hastalık Nasıl Bulaşır? Sarıhumma virüsü, etkeni taşıyan sivrisineklerin sokması ile insana bulaşır. Sarı humma virüsü bulaşmış kişiler, viremi döneminde (kanda virüsün bulunduğu dönemdir, ilk semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 günlük süredir) Aedes veya Haemagogussivrisinekleri ile enfeksiyonu başka kişilere bulaştırabilirler. Hastalık, kişiden kişiye doğrudan bulaşmaz. Ciddi klinik tablo gelişen hastaların yaklaşık yarısı 7-10 gün içerisinde hayatını kaybeder. Hastalığın Tedavisi Nedir? Hastalığa spesifik bir tedavi yoktur, destekleyici tedaviler uygulanır. Hastanede yakın takip ve erken dönemde destekleyici tedavi ile sağkalım artar. Ateş ve ağrı için asetaminofen kullanılması önerilir, kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesiciler kullanılmamalıdır.