Prof. Dr. Mehmet ŞAHİN
Köşe Yazarı
Prof. Dr. Mehmet ŞAHİN
 

Fetişizm ve Sonrası

Portekizliler Batı Afrika’ya girdiklerinde yerlilerle dini uygulamalarında Fetiş, Portekizce “feitiço”, Latince “feititus” şeklinde ifade edilir. Portekizliler ilk başlarda Batı Afrika yerlilerinin dini uygulamalarında kullanılan nesneleri feitiço (fetiş) olarak adlandırdılar ve fetiş terimi ilk defa 1760 yılında Charles De Brosses (1709-1777) tarafından kullanıldı ve daha sonra Avrupa'da popüler hale geldi. De Brosses, “feitiço” kelimesini, dinin kökeni ile ilgili kendi teorisini açıklamakta kullandı. Fetişizm kelimesini meşhur eden kimse, bir sosyolog olan Auguste Comte’dur. Genellikle modern anlamda ilk bilim filozofu olarak kabul edilen Comte (1798-1857), dinin evrimi teorisinde fetişizm kavramını kullandı. İnsanlığın zihin gelişimini üç büyük devreye ayıran Comte, bu evreleri “dini” ya da “teolojik”, “metafizik” ve “pozitif dönem” olarak ifade etti. Dini veya teolojik dönem de fetişizm, çoktanrıcılık ve tek tanrıcılık olarak üç evreden oluşmaktadır. Comte, fetişizmi dinin en erken (en ilkel) aşaması olarak belirlemiştir. Comte, dinin kökeni konusuna, ortaya attığı üç hal kanununda değinir. O, insanlığın zihin gelişimini üç büyük devreye ayırır: Bunlardan ilki “dini” ya da “teolojik”, ikincisi “metafizik”, üçüncüsü de “pozitif dönem”dir. Comte, fetişizmi dinin gelişiminde ilk basamak olarak görür. Fetiş, ilkel toplumlarda, doğaüstü gücü ve etkisi bulunduğuna inanılan canlı veya cansız varlıklar olduğu gibi insan eli ile yapılan yapay ama sihirli bir nesne anlamına da gelmektedir. Fetişizm terimi aslında "fetiş" veya “fetich” olarak yazılan, büyülü veya ruhsal güçler içerdiği düşünülen bir tılsımı ifade eden antropolojinden alınmıştır. Fetişe inanma, evrimci yaklaşımda, oyuncakları ile oynayan bir çocuğun psikolojisi ile açıklanmaktadır. Çocuklar oyuncaklarla oynarken maddi nesnelere hayat vererek onlara faaliyet ve kişilik atfederler. Kavgaya veya yarışmaya giren birinin istediği sonucu elde etmesini bu süreçte cebinde bulunan ve kullandığı yuvarlak bir taş parçasına veya giydiği yırtılmış bir giysiye bağlaması sonucunda ona kutsallık atfeder. Daha sonraki benzer süreçlerde bu nesneyi sürekli yanında bulundurması, bir sonraki aşamada da o nesneden yardım istemesi ve ona dua etmesi ile sonuçlanır. Sokrates “lüks, şekil değiştirmiş yoksulluktur” derken Freud'a göre fetiş, yoksunluk göstergesidir. Modern tüketim çağında bir tüketim aracı veya modern trend olarak takdim edilen bir fetiş sonu gelmeyen fetişler zincirinin bir halkasıdır. “Modern insan onlar olmadan olmaz” algısı oluşturularak filmler, klipler, güzel sanatlar, romanlar, hikâyeler ve en etkili biçimde reklamlar ve websiteleri aracılığı ile fetişizm tüketim toplumunda ve modada kullanılan en etkili araç haline gelmiştir. Tüketim toplumunun oluşmasında ve tüketimin hızlanmasında araç olarak devreye sokulan fetişizm, aslında şekil değiştirmiş yoksulluk veya yoksunluk göstergesidir.
Ekleme Tarihi: 26 Ekim 2025 -Pazar

Fetişizm ve Sonrası

Portekizliler Batı Afrika’ya girdiklerinde yerlilerle dini uygulamalarında Fetiş, Portekizce “feitiço”, Latince “feititus” şeklinde ifade edilir. Portekizliler ilk başlarda Batı Afrika yerlilerinin dini uygulamalarında kullanılan nesneleri feitiço (fetiş) olarak adlandırdılar ve fetiş terimi ilk defa 1760 yılında Charles De Brosses (1709-1777) tarafından kullanıldı ve daha sonra Avrupa'da popüler hale geldi. De Brosses, “feitiço” kelimesini, dinin kökeni ile ilgili kendi teorisini açıklamakta kullandı.

Fetişizm kelimesini meşhur eden kimse, bir sosyolog olan Auguste Comte’dur. Genellikle modern anlamda ilk bilim filozofu olarak kabul edilen Comte (1798-1857), dinin evrimi teorisinde fetişizm kavramını kullandı. İnsanlığın zihin gelişimini üç büyük devreye ayıran Comte, bu evreleri “dini” ya da “teolojik”, “metafizik” ve “pozitif dönem” olarak ifade etti. Dini veya teolojik dönem de fetişizm, çoktanrıcılık ve tek tanrıcılık olarak üç evreden oluşmaktadır. Comte, fetişizmi dinin en erken (en ilkel) aşaması olarak belirlemiştir.

Comte, dinin kökeni konusuna, ortaya attığı üç hal kanununda değinir. O, insanlığın zihin gelişimini üç büyük devreye ayırır: Bunlardan ilki “dini” ya da “teolojik”, ikincisi “metafizik”, üçüncüsü de “pozitif dönem”dir. Comte, fetişizmi dinin gelişiminde ilk basamak olarak görür.

Fetiş, ilkel toplumlarda, doğaüstü gücü ve etkisi bulunduğuna inanılan canlı veya cansız varlıklar olduğu gibi insan eli ile yapılan yapay ama sihirli bir nesne anlamına da gelmektedir. Fetişizm terimi aslında "fetiş" veya “fetich” olarak yazılan, büyülü veya ruhsal güçler içerdiği düşünülen bir tılsımı ifade eden antropolojinden alınmıştır.

Fetişe inanma, evrimci yaklaşımda, oyuncakları ile oynayan bir çocuğun psikolojisi ile açıklanmaktadır. Çocuklar oyuncaklarla oynarken maddi nesnelere hayat vererek onlara faaliyet ve kişilik atfederler. Kavgaya veya yarışmaya giren birinin istediği sonucu elde etmesini bu süreçte cebinde bulunan ve kullandığı yuvarlak bir taş parçasına veya giydiği yırtılmış bir giysiye bağlaması sonucunda ona kutsallık atfeder. Daha sonraki benzer süreçlerde bu nesneyi sürekli yanında bulundurması, bir sonraki aşamada da o nesneden yardım istemesi ve ona dua etmesi ile sonuçlanır.

Sokrates “lüks, şekil değiştirmiş yoksulluktur” derken Freud'a göre fetiş, yoksunluk göstergesidir. Modern tüketim çağında bir tüketim aracı veya modern trend olarak takdim edilen bir fetiş sonu gelmeyen fetişler zincirinin bir halkasıdır.

“Modern insan onlar olmadan olmaz” algısı oluşturularak filmler, klipler, güzel sanatlar, romanlar, hikâyeler ve en etkili biçimde reklamlar ve websiteleri aracılığı ile fetişizm tüketim toplumunda ve modada kullanılan en etkili araç haline gelmiştir.

Tüketim toplumunun oluşmasında ve tüketimin hızlanmasında araç olarak devreye sokulan fetişizm, aslında şekil değiştirmiş yoksulluk veya yoksunluk göstergesidir.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve birebirhaber.net sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.